Ben jij sterker dan je context?

Onze context heeft veel meer invloed op ons gedrag dan we zelf zouden willen (toegeven). Het liefste geloven we dat we onze eigen keuzes maken en natuurlijk zal dat best zo zijn. Maar toch. Wil je iets leren over de kracht van context? In deze blog doe ik verslag van een persoonlijk experiment dat bijna uit de hand liep. Ik nodig je uit om een soortgelijke challenge te doen!

Digitale middelen bepalen het leven van de meesten van ons in sterke mate. Het heeft veel leuke kanten en het biedt veel voordelen. Maar er zijn ook negatieve gevolgen: de zorgen over onze kinderen bijvoorbeeld die aan hun telefoon ‘geplakt’ zitten en maar niet kunnen stoppen met gamen. Maar kijk je zelf ook wel eens in de digitale spiegel? Onze digitale wereld biedt mij een goede kans om aan te tonen hoe krachtig de werking van context is. Ik moest denken aan een situatie waar ik zelf al weer vele jaren geleden, in verzeild raakte.

Ongeveer 6 jaar geleden was ‘Ice Age Village’ onder veel kinderen én volwassenen erg populair. Om de haverklap zaten onze kinderen dat te doen. In de onderlinge gesprekjes ging het alleen maar daar over. Ik merkte dat ik niet begreep waarom de kinderen er zo veel lol in hadden. Een irritatiepunt was ook dat ze constant maar naar dat ding grepen… We werden er gek van.

Ik besloot bij wijze van opvoedkundig experiment mijn afkeer opzij te zetten en jawel: zelf te starten met Ice Age Village. Ik wilde ontdekken hoe dat spel mijn kinderen zo bezig hield. Ik heb het geweten. Laat ik even kort uitleggen hoe het spel werkt. In essentie komt het er op neer dat je binnen Ice Age Village dieren koopt die binnen bepaalde tijdsloten een bepaald bedrag afgeven dat je weer kunt investeren in het opbouwen van je eigen wereld. Hoe vaker je in het spel zit, hoe meer geld. Daar kun je weer dieren van kopen die op hun beurt ook weer geld afgeven. Jouw eigen dorp wordt op deze manier steeds groter en specialer. Uiteraard zijn er ook nog eens allerlei extra beloningen. Bijvoorbeeld op momenten dat je een hoger level bereikt. Wat de makers ook willen is dat je besluit om echt geld te gaan gebruiken om sneller bepaalde dieren te kunnen kopen die jouw wereld nog specialer kunnen maken.

Een belangrijk psychologisch mechanisme waar de makers van dit soort digitale spelletjes bewust gebruik van maken is dat het lastig is om ergens mee te stoppen als je al een forse investering hebt gedaan en iets hebt opgebouwd. Door economen wordt het ook wel de valkuil van ‘sunken-costs’ genoemd. Je zit in een fuik en komt steeds verder klem te zitten. Het is onder andere lastig om te stoppen omdat je het gevoel van verlies wilt voorkomen.

Ik heb het dus geweten. Voor het stoplicht, tussen afspraken door, ’s avond voor het slapen gaan en meteen bij het ontwaken was ik bezig om ‘geld’ op te halen. Ik kon er niet meer mee stoppen. Het werd nog interessanter want ik werd ook nog eens gewaardeerd voor wat ik wist te bereiken. Al snel had ik namelijke mijn kinderen ingehaald. Het was best leuk om te horen dat een vriendje tegen mijn dochters zei: ‘Wow jouw vader is echt ver, cool’! Ik raakte al met al steeds verder verstrikt in het Ice Age web…

Mijn experiment ontaarde in een wanhopige verslaving maar zo zag ik dat zelf uiteraard niet. Als de kinderen mij er op wezen dat ik toch wel heel vaak op mijn Iphone bezig was, pareerde ik dat met het zelfde argument dat ze ook tegen ons gebruikten toen ik het spel nog niet speelde: “Geld ophalen kost nauwelijks tijd, het is vaak maar voor heel even”.

Het was echt lastig om te stoppen. Ik weet niet meer precies wat de aanleiding was, maar ik realiseerde me op een bepaald moment waar het me ooit – bij de start – om te doen was geweest. Ik wilde ontdekken hoe het werkte, me verplaatsen in de kinderen en van daaruit laten zien hoe je verstandig om kunt gaan met beeldschermtijd. Ik realiseerde mij hoe krachtig context werkt maar ook dat ik kan kiezen in welke context ik mij beweeg.

Toen ik dit eenmaal goed doorvoelde en scherp zag, heb ik in het bijzijn van de kinderen mijn Ice Age account ritueel opgeheven en ook de app verwijderd: vastberaden en rigoureus. Het was een enorme opluchting en ik denk achteraf ook een goede manier om mijn kinderen iets bij te brengen. Het moge duidelijk zijn dat ik de Pokemon Go rage die daarna kwam, aan mij voorbij heb laten gaan. Mijn kinderen niet, die zitten ondertussen al weer in een post-Fortnite fase.

Petje af voor ontwerpers van digitale contexten! Zij zijn blijkbaar in staat om mensen op een zeer ingenieuze wijze te verleiden en maken handig gebruik van onze menselijke zwaktes. Jezelf digitaal reguleren is echt lastig. Via deze blog daag ik jou uit om een soortgelijk experiment aan te gaan of jezelf te realiseren hoe jij mogelijk in een gelijksoortige positie zit als ik zat. Het helpt je om te zien hoe jouw gedrag stilletjes wordt bepaald door allerlei invloeden. Pas als je dat gaat zien, is het vaak een stuk makkelijker om daar bewuster in te bewegen.